فرهنگ واژگان روشنایی

رنگ نور یک لامپ با شاخصی به نام دمای رنگ Tc بر حسب کلوین توصیف می‌شود. دمای رنگ برای مشخص کردن رنگ منبع نور از طریق مقایسه آن با رنگ یک جسم سیاه تشعشع کننده استاندارد به کار می‌رود.

این شاخص تعیین کننده این است که رنگ واقعی یک جسم تا چه اندازه به رنگ ظاهری آن در زیر نور یک منبع مرجع، نزدیک است. شاخص وضوح رنگ که آن را به اختصار CRI (Color Rendering Index) یا Ra نمایش می‌دهند عددی بین صفر تا 100 است. هرچه این عدد بالاتر باشد نمود رنگ واقعی‌تر است.

مقدار شار نوری ساطع شده از منبع نور در یک جهت خاص می‌باشد. به عبارتی شدت نور برابر است با تراکم شار نوری در فضا و یا نسبت شار نوری به زاویه فضایی.

شدت روشنایی مقدار شار نوری تابیده شده از یک منبع نور بر یک سطح مشخص (افقی، عمودی و یا نیمه استوانه‌ای) است که بر حسب لوکس اندازه‌گیری می‌شود.

درخشندگی یک صفحه کوچک نورانی در یک جهت معین، برابر است با نسبت شدت نور آن صفحه در این جهت به مساحت مؤلفه سطح مزبور در راستای عمود بر آن جهت معین (سطحی که توسط ناظر دیده می‌شود) و واحد آن کاندلا بر متر مربع می‌باشد.

خیرگی عامل تمایز میان اشیاء و زمینه آن (سطح زمین) است و در واقع تراکم نور سطح شیء و زمین را به یکدیگر نزدیک می‌کند. در شرایطی که خیرگی به آن حد برسد که شیء قابل تشخیص نباشد و دیده نشود، خیرگی مطلق ایجاد می‌شود. در اين صورت درصدي كه مقدار درخشندگي زمينه شيء (سطح زمين) بايد افزايش يابد تا شيء بتواند ديده شود، «آستانه افزايش» نام دارد.

یکنواختی شدت روشنایی یا درخشندگی، یک مشخصه کیفی می‌باشد که به یکنواختی کلی، یکنواختی حداقل به حداکثر و یکنواختی طولی تقسیم ‌می‌شود.

در معابر وجود منابع روشنایی خیره‌کننده، قدرت تشخیص مانع را برای راننده دشوار می‌کند و برای این که یک شیء یا مانع توسط چشم رؤیت شود می‌باید میزان درخشندگی آن با محیط اطراف از حد معینی بیشتر باشد به عبارت دیگر بین درخشندگی یک شیء و درخشندگی محیط اطراف آن، باید مقدار معینی اختلاف وجود داشته باشد تا بتوان آن را توسط چشم رؤیت نمود. به این مقدار اصطلاحاً آستانه افزایش می‌گویند و آن را با TI نمایش می‌دهند.
آستانه افزایش به توزیع نور چراغ، درخشندگی سطح زمین، آرایش نصب و محل ناظر بستگی دارد.
- آستانه افزایش کم آستانه افزایش کم یک نوع طبقه‌بندی چراغ‌ها است که آستانه افزایش ایجاد شده توسط آن کوچکتر یا مساوی 15 درصد است.
- آستانه افزایش متوسط آستانه افزایش متوسط نیز نوع دیگری از طبقه‌بندی چراغ‌ها است که آستانه افزایش ایجاد شده توسط آن بین 15 تا 30 درصد است.

برای اینکه اجسام به خوبی توسط چشم انسان قابل رؤیت باشند چهار اصل زیر باید برقرار باشد....

قابلیت رؤیت هدف کوچک (STV)، سطح قابلیت رؤیت (LV) است که برای محاسبه آن، یک کار یا وظیفه و یک ناظر باید مشخص شود. LV براساس آشکارسازی یک هدف کوچک مربعی صاف با ضلع 18/0 متر و ضریب انعکاس پخش کننده 20٪ می‌باشد. هدف عمود بر سطح معبر است و همیشه در یک فاصله ثابت 83 متری جلوی ناظر قرار دارد و جهت ناظر به هدف، خطی موازی با خط مرکزی معبر است. این قاعده برای اندازه هدف و وضعیت ناظر نسبت به هدف، ثابت باقی می‌ماند و ارتفاع ناظر، سن ناظر و خط دید به مرکز هدف همگی ثابت هستند.

این ضریب درصدی از شار نوری منعکس شده توسط سطح را تعیین می‌کند. این عامل، ضریب مهمی در محاسبات روشنایی فضاهای داخلی است. سطوح تیره، روشنایی بالایی طلب می‌کنند در حالی که سطوح روشن‌تر به میزان روشنایی کمتری برای ایجاد همان مقدار احساس نورانی بودن، احتیاج دارند.

معیاری که برای سنجش میزان روشنایی محیط اطراف راه (پیاده‌رو) تعریف شده و عبارت است از نسبت بین شدت روشنایی متوسط در باریکه‌ای از پیاده‌رو به عرض 5 متر، به شدت روشنایی متوسط در باریکه‌ای از سطح راه به همان عرض که در مجاورت پیاده‌رو قرار گرفته باشد. ضریب محیط برای راه‌های دو طرفه، هر دو طرف معبر به عنوان یک مسیر در نظر گرفته می‌شود مگر اینکه با رفوژ دارای عرض بیش از 10 متر از هم جدا شده باشند.

ضریب عبور نور یا همان ضریب شفافیت یکی از کمیت‌های فیزیک اپتیک می‌باشد که بیانگر میزان نور مرئی عبور کرده به هنگام ورود نور به یک محیط جدید است. هیچ ماده‌ای نمی‌تواند صد درصد نور را عبور دهد. وقتی نور به سطح برخورد می‌کند قسمتی از آن منعکس می‌شود و قسمتی از آن جذب و بقیه از آن عبور می‌کند. این مقادیر بسته به نوع پوشش، متفاوت است. مثلاً: وقتی نور به یک سطح سیاه برخورد کند مقدار کمی از نور منعکس می‌شود و مقدار زیادی جذب و مقدار بسیار کم یا هیچ از آن عبور می‌کند به عنوان مثال: اکسید روی و اکسید تیتانیوم نور ماوراء بنفش را کاملاً جذب می‌کنند و نور مرئی را بازتاب می‌کنند. بیشترین میزان عبور نور توسط شیشه شفاف (حدود 90 درصد) حاصل می‌شود و مقدار بسیار کمی از نور جذب و منعکس می‌شود.